ارکان نسخارکان نسخ به عناصر مقوّم نسخ اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفارکان نسخ، عناصری است که قوام نسخ به وجود آن‌ها بستگی دارد و با نبود هر یک از آن‌ها، نسخ تحقق پیدا نمی‌کند. ۲ - ارکان نسخبرای تحقق نسخ ، وجود ارکان چهارگانه ذیل ضرورت دارد: ۲.۱ - ناسخناسخ : به عبارات دال بر نسخ، مجازا ناسخ (منسوخ به) گفته می‌شود؛ اما در اصل ، ناسخ همان تصمیم گیرنده درباره نسخ حکم است که کسی جز خداوند سبحان نیست؛ زیرا زمام امر در تشریع و رفع آن، به دست او است. ۲.۲ - منسوخمنسوخ : حکمی است که زمان انجام آن به پایان رسیده است. از شرایط منسوخ این است که حکمی غیرموقت، و از حیث زمانی، بر ناسخ مقدم باشد. ۲.۳ - منسوخ بهمنسوخ به : کلامی است که بر رفع حکمی دلالت می‌کند و باید کلام خداوند یا رسول او، و نیز متاخر و متضاد با منسوخ باشد. ۲.۴ - منسوخ عنهمنسوخ عنه : همان اهل تکلیفند که حکمی از آن‌ها برداشته شده است. [۱]
اسماعیل، محمدبکر، دراسات فی علوم القرآن، ص۲۸.
[۲]
عریض، علی حسن، فتح المنان فی نسخ القرآن، ص۵.
[۳]
اسماعیل، شعبان محمد، نظریه النسخ فی الشرایع السماویة، ص۱۱.
[۴]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۲، ص۹۳۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۴۸، برگرفته از مقاله «ارکان نسخ». فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ارکان نسخ». |